Powszechnie kojarzy się z przygnębieniem, wycofaniem, załamaniem nerwowym. Epizod depresyjny u każdego może wyglądać zupełnie inaczej. Czasem to całe dni spędzane w łóżku, a czasem wręcz przeciwnie - całe dni w pracy. Jeśli podejrzewasz u siebie lub swoich bliskich depresję sprawdź, jakie są jej objawy i jak wygląda leczenie.
Objawy depresji - jak zdiagnozować depresję?
Diagnozowanie depresji jest dla specjalistów jednocześnie trudnym i łatwym zadaniem. Łatwym, ponieważ objawy są ściśle określone - opracowane od lat kryteria związane ze spadkiem nastroju, motywacji, chęci do działania, aktywności oraz brakiem odczuwania zadowolenia z czegoś, co kiedyś lubiliśmy. Osoba z depresją myśli również w sposób bardziej negatywny, szczególnie nt. siebie, swojej przyszłości oraz świata, czemu towarzyszyć może poczucie winy i myśli samobójcze. W przebiegi depresji doskonale widać, jak samopoczucie i myśli przekładają się na zmiany w sferze zdrowia fizycznego. Chorzy mogą odczuć różnice w zakresie snu, apetytu, libido, napędu (czuć spowolnienie lub nerwowe pobudzenie), zdolności do skupienia uwagi, myślenia, podejmowania decyzji. Jednocześnie - co bywa szczególnie trudne w diagnostyce - depresja jest chorobą niezwykle różnorodną, Może być nawracająca lub stanowić jedną z faz w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Zdarza się, że jej przyczyny są związane z chorobami somatycznymi i kryzysami emocjonalnymi. Często bezpośrednią przyczynę trudno jednak uchwycić z uwagi na długi czas trwania i stopniowe przyzwyczajenie do objawów. Ten niejednorodny obraz depresji często bywa bardzo mylący dla chorego i jego otoczenia, przez co decyzja o zgłoszeniu się na profesjonalną diagnozę bywa długo odkładana.Kiedy szukać pomocy?
Najprostsza zasada brzmi - jeśli objawy depresyjne utrzymują się intensywnie przez co najmniej 2 tygodnie to może być to depresja. Jest to wystarczający powód by zasięgnąć porady. To wyjątkowo krótkie kryterium czasowe - dla porównania, diagnoza PTSD (stresu pourazowego) lub lęku uogólnionego stawiana jest dopiero po 6 miesiącach utrzymujących się objawów, natomiast bezsenność najwcześniej diagnozujemy po 3 miesiącach utrzymujących się problemów ze snem. Dodatkowymi czynnikami ryzyka, które powinny budzić czujność są m.in. podatność rodzinna na depresję, wcześniejsze epizody depresyjne i współwystępowanie innych chorób psychicznych czy somatycznych. Warto pamiętać, że w przypadku leczenia depresji działają te same zasady co w innych chorobach – im szybciej zaczniemy leczenie, tym lepiej.Psychoterapia czy leki?
Zarówno terapia poznawczo-behawioralna jak i farmakoterapia są skutecznymi i zalecanymi metodami w leczeniu depresji, a w pewnych przypadkach najkorzystniejsze jest nawet połączenie obu metod. Zazwyczaj w przypadku łagodnego epizodu depresji stosuje się psychoterapię, natomiast w przypadku epizodu umiarkowanego lub nawracającej depresji rozważamy łączenie psychoterapii i farmakoterapii lub tylko jedną z tych metod. Gdy objawy są ciężkie, a chory ma duże problemy z koncentracją lub nawet ze wstaniem z łóżka, najpierw proponujemy skorzystanie z farmakoterapii. Psychoterapia może być rozpoczęta wówczas wtedy, gdy leki przyniosą już pewną poprawę. Każdy wariant jest jednak indywidualnie rozważany, bo przy wyborze leczenia znaczenie ma kilka czynników. Ostateczną decyzję zawsze podejmuje osoba zmagająca się z depresją, biorąc pod uwagę swoje możliwości i preferencje. Dlatego na pierwszą konsultację można zgłosić się zarówno do lekarza psychiatry, jak i do psychologa. Po wykonaniu diagnostyki (najczęściej w oparciu o wywiad-rozmowę) specjalista przedstawi jakie metody będą najskuteczniejsze i najlepiej dobrane do sytuacji klienta.Jak długo trwa psychoterapia?
Czas leczenia depresji jest kwestią bardzo indywidualną. Standardowa psychoterapia trwa kilka miesięcy. Podstawowy program leczenia obejmuje około 16 spotkań czyli okres minimum 4 miesięcy. Czas terapii zależy jednak od wielu czynników i może być krótszy lub dłuższy. Wydłuża się on np. wtedy, kiedy depresji towarzyszą też inne problemy, a jest stosunkowo krótki, gdy mamy do czynienia z pierwszym epizodem depresji i szybkim rozpoczęciem leczenia. Po wstępnych konsultacjach zazwyczaj terapeuta stara się określić wstępnie liczbę spotkań potrzebnych do uzyskania poprawy. W praktyce często już po kilku spotkaniach terapeutycznych zaczynają pojawiać się pierwsze efekty, a leczenie można uznać za zakończone w momencie, gdy klient poczuje się lepiej oraz gdy wie i rozumie, jak radzić sobie z depresją i uchronić się przed jej nawrotem.Jak wyglądają spotkania z terapeutą?
Terapia poznawczo-behawioralna opiera się na współpracy między klientem i terapeutą. Zadaniem klienta jest np. robienie notatek między spotkaniami by przedstawić, z jakimi trudnościami się mierzy. Terapeuta mający doświadczenie w pracy z osobami z depresją kładzie nacisk na wyznaczanie realistycznych celów, stosuje metodę małych kroków, tak by nie zniechęcić, ani nie przestraszyć. Odbudowywanie wiary w siebie i świat to proces zdrowienia, który wymaga życzliwości i czasu. Choć terapeuta ma w zanadrzu liczne skuteczne techniki, które chętnie proponuje, czasem po prostu bezstronnie słucha, by klient miał przestrzeń do obserwacji swoich uczuć i myśli. Zadaniem terapeuty jest także przekazanie wiedzy o depresji oraz wytłumaczenie przyczyn i mechanizmów depresji u klienta. Wspólne zaangażowanie jest bardzo ważne, gdyż terapeuta proponuje różne metody pracy, a klient wypróbowuje je i udziela informacji zwrotnych. Taki model pracy znacznie odbiega więc od powszechnego wyobrażenia psychoterapii, w której terapeuta wyłącznie siedzi i słucha, a pacjent leży na kozetce i opowiada. Koniec terapii zwykle wiąże się nie tylko z powrotem do stanu sprzed depresji. Klient ma także wiedzę i umiejętności, jak nie dopuścić do nawrotu depresji, a czasem zdarzają się również inne życiowe odkrycia czy wartości.
