Żyjemy w świecie, w którym bardzo często doskwiera nam lęk o zdrowie. Rezygnujemy z przeróżnych aktywności, obawiając się potencjalnych chorób. Latem możemy unikać spacerów w lesie, ponieważ przytłaczająca jest dla nas możliwość złapania kleszcza. Zimą natomiast decydujemy się nie wychodzić z domu, bojąc się przeziębienia lub złapania wirusa. Zainteresowanie zdrowiem wzrosło znacząco w okresie pandemii COVID-19. W tym czasie doświadczaliśmy szczególnej niepewności o nasze zdrowie i przyszłość.Taka sytuacja dodatkowo wzmaga czujność i ostrożność i u niektórych osób może doprowadzić do szczególnej wrażliwości w zakresie obaw o zdrowie.
Hipochondria
Hipochondria (obecnie używa się sformułowania ,,lęk o zdrowie’’) jest reakcją obronną organizmu na potencjalne zagrożenia. Jednak kiedy jest go w naszym życiu za dużo, zaczyna on zaburzać nasze codzienne życie. Nasze życie ogarnia wtedy niepokój o własne zdrowie i zaczyna on dominować nad naszą codziennością. Przeszkadza to w normalnym funkcjonowaniu, ograniczając nasze relacje, pracę i ogólne samopoczucie. Doświadczając nieustannego lęku, szukamy potwierdzenia swoich obaw, odwiedzając lekarzy bądź obsesyjnie szukając informacji o chorobach w internecie. Wizyta u lekarza jest jednakże często ulgą, która szybko mija. Otrzymujemy tam uspokajające odpowiedzi, ale nasze obawy szybko powracają. Czasem zaczynamy wątpić w otrzymane diagnozy, szczególnie gdy wydają się one niespójne lub niewystarczające. Dodatkowo, próbując znaleźć więcej informacji w internecie, możemy natrafić na niepokojące opisy i diagnozy, które jeszcze bardziej nasilają nasz lęk. Wpisując objawy, łatwo jest napotkać na terminy takie jak ‘nowotwór’ czy ‘wysokie ryzyko’, co nieuchronnie prowadzi do dalszego niepokoju. To może skłaniać nas do niekończących się poszukiwań w sieci, co zamiast pomagać, często utrudnia osiągnięcie spokoju.
Rodzaje lęku o zdrowie
Lęk o zdrowie manifestuje się na wiele sposobów, zależnie od osobistych obaw i doświadczeń. Niektóre z najczęściej występujących rodzajów to:
- lęk przed zachorowaniem (na przykład na chorobę nowotworową bądź inne choroby)
- lęk przed zarazkami, pasożytami
- lęk przed złapaniem kleszcza
- lęk przed zatruciem
- lęk przed śmiercią
Po czym poznać lęk o zdrowie?
Obsesyjne myślenie o chorobach może przybierać różne formy i objawiać się w wielu specyficznych zachowaniach, takich jak:
- obsesyjne sprawdzanie sprawdzanie ciała pod kątem zmian skórnych czy innych nietypowych objawów
- częste wizyty u lekarzy i badania diagnostyczne
- nieustanne wyszukiwanie informacji o chorobach w internecie
- unikanie aktywności związanych z ryzykiem zdrowotnym, rezygnowanie ze spotkań z ludźmi, korzystania z miejsc publicznych, wychodzenia z domu podczas niepogody, unikanie przeciągów, unikanie kontaktów ze zwierzętami
- ciągłe mycie rąk, dezynfekowanie powierzchni, częste mierzenie ciśnienia
- nadopiekuńczość w stosunku do bliskich, nadmierny lęk o ich zdrowie
Jak poradzić sobie z lękiem?
Pierwszym krokiem jest zrozumienie, skąd ten lęk się bierze. Często jest wynikiem błędnych myśli lub przekonań, z których na co dzień nie zdajemy sobie sprawy, a które nie są faktami. Kiedy zauważysz, że zaczynasz myśleć o najgorszym scenariuszu postaraj się odpowiedzieć na pytanie, czy objawy, które masz, na pewno od razu nieurchonnie do niego prowadzą. Czy faktycznie są realne dowody na to, że może to być początek czegoś większego? Być może wcale tak nie jest i właśnie wpadasz w pułapkę myślową nazywaną katastrofizacją. Katastrofizacja to właśnie skłonność do zakładania, że wydarzy się najgorszy z możliwych scenariuszy. Aby wyjść z pułapki, możesz spróbować zastosować techniki relaksacyjne, takie jak np. głębokie oddychanie czy medytacja, które pomogą zmniejszyć poziom lęku. Warto zapytać swojego lekarza, jaka częstotliwość badań i kontroli jest dla niego wystarczająca, a następnie spróbować mu zaufać i trzymać się ustalonego planu.
Terapia poznawczo-behawioralna
W wielu przypadkach konieczna będzie terapia poznawczo-behawioralna. Koncentruje się ona na rozpoznawaniu i zmianie negatywnego myślenia oraz pracy nad nadmiernym dbaniem o zdrowie wynikającym z obaw przed zachorowaniem. Techniki takie jak zbieranie dowodów czy szacowanie prawdopodobieństwa pomagają wypracować zdrowy dystans do zagrożeń i czerpać radość z życia mimo różnych niebezpieczeństw, jakie nam na co dzień towarzyszą. Lęk sam w sobie również może być odpowiedzialny za niektóre objawy i problemy zdrowotne, dlatego ważna może okazać się nauka relaksacji i odpoczynku.
Warto pamiętać, że oprócz zdrowia fizycznego, zdrowie psychiczne również jest bardzo ważne. W przypadku lęku o zdrowie, to właśnie ono najbardziej cierpi, mimo że wydaje nam się, że zagrożenie jest gdzieś indziej. Ciągły lęk przekłada się na ogromny stres, który wyzwala dodatkowe objawy z ciała, które znowu interpretujemy jako zwiastun choroby fizycznej. To powoduje, że czujemy coraz więcej lęku i powstaje błędne koło. W takiej sytuacji najlepiej udać się do psychoterapeuty, który dobierze odpowiednie techniki, aby uspokoić lęk i zadbać o zarówno o zdrowie psychiczne, jak i fizyczne.
